توپ لباسشویی چیست

ساعت دیواری فانتزی

تاریخچه ساعت شما هم مثل من بارها از کسی که در کنار پیاده‌رویی ایستاده، پرسیده‌اید که «آقا ببخشید ساعت چنده!» ... و آن مرد که در آنجا منتظر کسی است، درحالی که به ساعت مچی خود نگاه می‌کند با لبخندی به شما می‌گوید: «خواهش می‌کنم ... یک ربع به چهار.» شما دوباره از او تشکر کرده و به راه خود ادامه می‌دهید و با خود می‌گویید هنوز 10 دقیقه دیگر وقت اضافه دارم، چون تا شرکت «X” 5 دقیقه راه است، وانگهی آقای «Y» هم چندان ساعت دیواری فانتزی خوش‌قول و وقت‌شناس نیست. بنابراین شما با 10 دقیقه وقت اضافه روبه‌رو هستید. پس می‌توانید به یک آبمیوه‌فروشی یا بستنی‌فروشی رفته و کمی خود را سرگرم کنید. تا وقتی را که عده‌ای معتقدند «طلاست» یک جوری هدر بدهید! و در این میان یادتان نیست که عنصر تعیین‌کننده برای اکثر تصمیم‌ها و ملاقات‌های شما موجودی بی‌جان به نام «ساعت» است، همان که به مچ دست آن مرد در کنار پیاده‌روی خیابان بسته بود. ما همه مثل هم هستیم ساعت دیواری فانتزی و «وقت‌کشی» یکی از شرح وظایف نانوشته روزانه ماست و هیچ‌کس هم در این باره هیچ بازخواستی از ما نمی‌کند. هیچ یک از ما نیز به درستی نمی‌تواند بگوید که مخترع اصلی این ساعت که بوده است و چه کسی به خود اجازه چنین جسارتی داده است که به نیابت ازسوی بشر ساعت دیواری فانتزی زمان را به 24 قسمت مساوی تقسیم کند و هر قسمت آن را به 60 قسمت و هر قسمت از این 60 را به 60 قسمت دیگر. در طول تاریخ اسامی زیادی به عنوان مخترع نوعی ساعت به ثبت رسیده و خلاصه‌ای کوتاه از زندگی و تلاش‌های آنان برای ساخت این ساعت در کنار آن آمده است و نکته جالب اینجاست که هرچه به عقب‌تر برمی‌گردیم اشکال اولیه اکثر ساعت‌ها با همین کاربرد و متناسب با شرایط در آن روزگاران ساخته شده است و کنکاش در این زمینه نشان می‌دهد که بشر همواره به اشکال مختلف به دنبال «ماهیت» و چیستی زمان بوده است. همان عنصری که سهراب سپهری دست یافتن به جنس آن‌را برای خود ناممکن دانسته و می‌گوید: - «من که از بازترین پنجره ساعت دیواری فانتزی با مردم این ناحیه صحبت کردم ساعت دیواری فانتزی - حرفی از جنس زمان نشنیدم.» گرچه اشاره اصلی او به حرف‌هایی بوده است که در زمان او بسیار زده می‌شده و رنگ و بویی از طراوت و تازگی روزگار او نداشته است باز با این حال می‌توان سهراب را مثل بسیاری  دیگر از جویندگان این راز دست نیافتنی یعنی «زمان» برشمرد. نظریات زمانی ساعت دیواری فانتزی آنگونه که اخترشناس‌ قرن هشتم هجری قمری در رساله «معماری زمان» خود نوشته «زمان نه آغازی دارد و نه پایانی، قابل تقسیم نیست و آنچه که ما آن را بخش می‌کنیم تنها در پندار ما اتفاق می‌افتد.» معنای دیگر حرف این اخترشناس این است که الان من دارم این گزارش را ساعت دیواری فانتزی در دفتر روزنامه «گسترش صنعت» می‌نویسم ساعت 10 روز 12 دیماه 1389 نیست و من بیهوده تصور می‌کنم که در چنین برشی از زمان ایستاده‌ام.داودبن محمود قیصری در ادامه نظریات خود درباره زمان می‌گوید: «انسان در طول تاریخ هیچگاه نتوانسته است به تقسیمی از زمان دست یابد که با رویدادهای کیهانی و طبیعی سازگاری داشته باشد و از همین روست که هزاران گونه تقویم پدید آمده است که هیچکدام هم با تقویم طبیعی همخوانی و سازگاری کامل ندارد.» آن‌طور که در کتیبه‌های بابلی مشاهده شده، پس از کوچ قبیله کاسیان از ایران به «میاندرود» یا همان بین‌النهرین، شیوه تقسیم زمان یا شبانه‌روز به 24 ساعت و هر ساعت به 60 دقیقه و هر دقیقه به 60 ثانیه و هر ثانیه به 60 ثالثه بوده است و بر این اساس دست‌کم از نیمه ساعت دیواری فانتزی نخست هزاره دوم پیش از میلاد این روش برای تعیین «وقت» گذاشته ساعت دیواری فانتزی شده است. شیوه‌ای که گویا از نظام شصتگانی شمارش اعداد برگرفته شده که در آن زمان رواج داشته و حتی تا امروز نیز باقی مانده است.از جمله فایده‌های نظام شصتگانی شمارش اعداد، قابلیت‌های بیشتر بخش‌پذیری در میان اجزای این نظام اعداد است و یکی از این قابلیت‌ها مربوط به عدد 360 است که هر چند در زمان‌سنجی کاربری چندانی ندارد، ولی در درجه‌بندی صفحه دایره، سنت دیرین علمی خود را حفظ کرده است و شاید بر این اساس است ساعت دیواری فانتزی که این روزها وقتی ما می‌بینیم که کسی حرف خود را پس می‌گیرد و از مواضع خود عقب‌نشینی می‌کند می‌گوییم طرف 360 درجه نظرش تغییر کرده است. و شاید بر این اساس است که هر چه ساعت در 3-2 قرن اخیر ساخته شده است، عقربه‌هایش حول محور 360 درجه حرکت کرده است و ساعت‌هایی که از این شیوه برخوردار نبوده‌اند توفیق کمتری در زمان‌شناسی توسط مردم داشته‌اند، گرچه با ایجاد ساعت‌های دیجیتالی در سال 1962 میلادی حرکت عقربه‌ها روی مدار 360 درجه صفحه ساعت‌ها بی‌معنی و کم‌کم کمرنگ شد. البته بیش از آن نیز انواع ساعت‌ها ساخته شد و چند صباحی پا به عرصه وجود گذاشت و پس از آن از رده خارج شد، اما عمر ساعت‌های عقربه‌داری که عقربه‌های آن بر مدار صفحه 360 درجه می‌گشتند طولانی‌ترین عمر را در تاریخ «ساعت» داشته است. انواع ساعت در گذر تاریخ به‌طور معمول رسم بر این است که مورخان در این گونه موارد به قدیمی‌ترین نظریات ساعت دیواری فانتزی موجود از مورخان تاریخ چون «هردوت» استناد می‌کنند، ساعت دیواری فانتزی هردوت در این‌باره نیز مکتوبه‌ای دارد که در آن به تاریخ ساخت یک نوع ساعت به نام «ساعت آفتابی» اشاره کرده و نوشته است: «قدمت این ساعت‌ها به 5000 سال قبل از میلاد مسیح برمی‌گردد.» او ساخت این‌گونه وسایل را به سومری‌ها و کلدانی‌ها نسبت می‌دهد، اقوامی که در بین‌النهرین می‌زیسته‌اند. براساس مدارک موجود در موزه ساعت‌شناسی لندن، نخستین کسی که به محاسبات نظری ساعت‌های آفتابی توجه کرد و باعث رواج آن شد، «آنکسیماندر» از اهالی ملطیه یونان در قرن ششم پیش از میلاد مسیح(ع) بود. در این دوران ساعت‌های آفتابی در نقاط مختلف امپراطوری یونان گسترش یافت. خارج از تمدن یونان باستان نیز حدود 340 سال پیش از میلاد، یک ستاره‌شناس کلدانی به نام «بروسوس» نیز نخستین ساعت آفتابی کروی را طراحی کرد، در این ساعت آفتابی شاخص جذاب درون نیمکره‌ای واقع شده بود که علاوه بر نشان دادن زمان، بر حسب یک تقسیم‌بندی 12 ساعته طول روز، بلندی سایه و نیز فصل‌ها را مشخص می‌کرد. سومری‌ها این نوع ساعت را گسترش دادند و نخستین ساعت‌های آفتابی عمودی را ساختند که یک شاخص عمودی سایه‌ای بر صفحه آن می‌انداخت و تقسیم‌بندی آن سایه، نشانه‌هایی از عبور ساعت‌های روز بود. ساعت‌های آفتابی، وسیله‌ای بود که زمان را با استفاده از مکان خورشید در آسمان می‌سنجیدند، معمول‌ترین نوع ساعت آفتابی، از میله‌ای ساخته شده بود که روی صفحه‌ای قرار داشت و ساعت‌های شبانه‌روز روی آن میله نشانه‌گذاری شده بود، وقتی مکان خورشید در ‌آسمان عوض می‌شد، سایه آن میله نیز روی صفحه جابه‌جا می‌شد و براساس آن ساعت مشخص می‌شد. ساعت میدان‌ها در شهرهای بزرگ جهان رسم بر این بوده است که ساعت‌‌های آفتابی را در میدان‌های اصلی نصب می‌کردند تا مردم در جریان گذران اوقات خود باشند و امروزه این ساعت‌ها به عنوان نمادهای تمدن در هر یک از شهرهای بزرگ جهان به شمار می‌آید. بسیاری از کارشناسان معتقدند که بیشتر ساعت‌های آفتابی معمولی، زمان ظاهری خورشیدی را نشان می‌دهند و این زمان با زمانی که در ساعت‌های رایج می‌خوانیم، کمی فرق دارد و در طول سال تا حدود 15 دقیقه جابه‌جا می‌شود. این ساعت‌ها تنها چهار روز در طول سال با ساعت‌های مکانیکی مطابقت دارد (روزهایی مثل 16 آوریل، 14 ژوئن، این پدیده به این خاطر است که، راستای محور چرخش زمین به دور خود، ثابت نیست و زمین هنگام چرخش به دور خود کمی تاب می‌خورد، اما ساعت‌های آفتابی دقیق، همیشه جدول یا نموداری در کنار خود دارد که این اختلاف زمان را در ماه‌های مختلف برای مخاطبان خود ساعت دیواری فانتزی اصلاح می‌کند، البته برخی دیگر از ساعت‌های آفتابی پیچیده نیز با خمیده کردن خط ساعت‌ها روی صفحه خود یا با روش‌های دیگر، به‌طور مستقیم، ساعت را درست نشان می‌دهند. ساعت آبی، اختراع ایرانیان ساخت ساعت‌های آفتابی و ساعت‌های آبی نشانگر این است که بشر همیشه سعی می‌کرده برای تعیین اوقات زندگی خود از عناصر طبیعت مثل آب، آفتاب، باد، خاک، گیاه و امثال آن بهره‌برداری کند. «کالینستنس» مورخ یونانی که در لشکرکشی قوای اسکندر مقدونی به ایران به‌عنوان گزارشگر وقایع جنگی همراه اسکندر بوده است و رویدادهای روزانه و مشاهداتش را به‌طور منظم می‌نوشته در یادداشتی آورده است: «در اینجا (ایران آن روزگار) در دهکده‌ها آب را برحسب نوبت به کشاورزان برای زراعت می‌دهند.» این مورخ یونانی در ادامه یادداشت خود که بعدها با محاسبات تقویمی معلوم شد متعلق به سپتامبر 326 سال پیش میلاد مسیح(ع) بوده، اضافه کرده است: «یک فرد از میان آنان انتخاب می‌شود تا بر زمان نوبت‌بندی آب نظارت داشته باشد، این فرد در کنار نهر اصلی آب و محل انشعاب آب (بریجه‌ها) بر سکویی نشسته و ظرفی فلزی را که سوراخ بسیار ریزی در بدنه آن تعبیه شده است در ظرفی بزرگ‌تر و پر از آب قرار می‌دهد که پس از پر شدن ظرف کوچک (یک یا چند بار) که به آهستگی و براساس محاسبات قبلی انجام می‌شود، آب را قطع و آن را به طرف جوی دیگر کشاورز روانه می‌کند و این کار دائمی است و این وسیله را ساعت آبی گویند و از نزاع کشاورزان بر سر توزیع آب جلوگیری می‌کند.» البته برخی از منابع رسمی هم خبر می‌دهند که هنوز استفاده از این نوع ساعت آبی‌ در منطقه‌ای به نام «کاخک» در جنوبی‌ترین بخش خراسان رضوی رایج است و به آنها ساعت فنجان نیز می‌گویند. این سند مورخ یونانی بیانگر این است که ایرانیان از دیرباز به وقت و شمارش آن توسط ساعت اعتقاد خاصی داشته‌اند و به نوعی آن را حلال بسیاری از مشکلات خود می‌دانسته‌اند، گرچه عده‌ای از مورخان نیز این ساعت را متعلق به یونانیان باستان هم می‌دانند و معتقدند که یونانیان ساعت آبی را اختراع کردند با این تفاوت که آنها ظرف‌هایی مدرج با سوراخ ریز پر از آب می‌کردند و آب قطره‌قطره از سوراخ آنها می‌چکید ساعت دیواری فانتزی و با توجه به خروج آب از آن ظروف، زمان تا حدودی برای آنها معلوم می‌شد. همین مورخان نوشته‌اند که یونانیان باستان مخترع ساعت‌های دیگری مثل «ساعت سایه‌ای» هم بودند و آنان از میزان سایه یک قطعه چوب عمودی بر یک صفحه افقی زمان را اندازه می‌گرفتند و شاید بر این اساس است که مردمان امروز نیز وقتی سایه‌شان کاملا به زیر پایشان می‌رسد متوجه می‌شوند که خورشید در وسط آسمان قرار گرفته و ظهر است. ساعت چینی در گوشه و کنار صفحاتی از تاریخ مخترعان، از چینی‌ها نیز به‌عنوان یکی از مخترعان ساعت در جهان یاد شده است. براساس گزارشی که در یکی از بولتن‌های تاریخی به ثبت رسیده، آمده است: «در سال 1956 باستان‌شناسان وسیله‌ای را از زیر خاک بیرون کشیدند که گذر زمان را نشان می‌داد و حروف چینی روی آن حک شده بود.» در آزمایش‌های نخست، این وسیله را به قرن سوم میلاد نسبت دادند که هیچ شکی ساعت دیواری فانتزی در آن نبود اما نکته‌ای که باعث تعجب باستان‌شناسان شد، این بود که وسیله نشان دادن زمان و ساعت‌های نخستین را سوئیسی‌ها تنها سه قرن پیش به صورت مکانیکی اختراع کرده بودند، در حالی که این وسایل کشف شده حکایت از آن داشت که چینی‌ها ساعت دیواری فانتزی حداقل 13 قرن در ساخت ساعت از سوئیسی‌ها جلوتر بوده‌اند و نکته عجیب دیگر این که جنس این وسایل زمان‌سنج، از آلومینیوم ساخته شده بود، در حالی که می‌دانیم آلومینیوم به صورت آلیاژ و جسم مرکب وجود داشته و در قرن ساعت دیواری فانتزی نوزدهم برای نخستین‌بار به کمک نیروی برق به صورت مستقل و مجزا به دست آمد و اکنون برای باستان‌شناسان این پرسش مطرح است که چینی‌‌ها چگونه شانزده قرن پیش به مکانیزم ساخت ساعت مکانیکی دسته یافته‌اند و دیگر این‌که چگونه به فلز آلومینیوم ساعت دیواری فانتزی دسترسی داشته‌اند؟ ساعت‌های شنی ساعت‌های شنی متداول‌ترین ساعت‌هایی است که پیش از تولد ساعت‌های مکانیکی توسط مردم در چند قرن قبل ساخته و استفاده می‌شد.ساعت‌های شنی یا ماسه‌ای، از دو حباب شیشه‌ای چسبیده به هم تشکیل می‌شده که میان آن، سوراخ باریکی برای رد شدن شن یا ماسه ریز تعبیه شده بود، شن‌ها به تدریج از حباب بالا به حباب پایین سرازیر می‌شد، بعد ظرف را وارونه می‌کرد و همان عمل تکرار می‌شد، با معلوم شدن و ثبت تعداد دفعات وارونه شدن ظرف‌ها و جابه‌جا شدن شن در حباب‌ها، حدود تقریبی زمان مشخص می‌شد. ساعت‌های شمعی ساعت‌های شمعی نیز در نقاطی که مردم به ساعت‌های شنی دسترسی نداشتند بیشتر استفاده می‌شد. یک شمع که دارای بدنه درجه‌بندی شده بود را روشن می‌کردند و با سوختن شمع و کوتاه شدن آن زمان را محاسبه می‌‌کردند. ساعت و تحول در زندگی بشر «لوییس مامفورد» مورخ نامدار غربی که تا سال 1990 نیز زنده بود و در آمریکا می‌زیست، تحلیل‌های زیادی درباره محاسبه زمان دارد که نظریات او را اکثر دانشمندان تاکنون پذیرفته‌اند. او در یکی از معروف‌ترین کتاب‌های خود با عنوان «تکنیک و تمدن» تصریح کرده است که تمدن‌هایی به غیر از تمدن غرب به سطح بالایی از مهارت‌های تکنیکی دست یافته‌اند، بدون آنکه از اصول و اهداف علم تکنیک متاثر و آگاه باشند. «مامفورد» تحلیل جالبی از ساعت و ساعت دیواری فانتزی شیوه اختراع آن در قرون وسطی دارد که ضمن آن نشان می‌دهد که چگونه ساخت ساعت زندگی انسان قرون وسطی را متحول می‌کند و نقشی انکارناپذیر در پیشرفت دیگر علوم دارد. با این حال نباید از این موضوع غفلت کرد که اکثر مورخان این موضوع را پذیرفته و بر آن تاکید دارند که ساخت ساعت‌هایی با فرم نوین از قرن پانزدهم مورد استفاده بوده است، اما حدود شش قرن قبل از میلاد مسیح(ع) بابلی‌ها- در عصر امپراطوری دوم- ساعت دیواری فانتزی چند مورد ساعت ابداعی از خود به‌جا گذاشته‌اند که امروز مورد استفاده همه کشورهاست و مرسوم داشتن هفت روز هفته و تعیین عدد پایه 60 برای ساعت از یادگارهای بابلی‌ها به شمار می‌رود، چرا که بابلی‌ها عقیده داشتند به علت این که عدد 60 به اعداد 1، 2، 3، 4، 5، 6، 10، 15، 20 و 30 قابل تقسیم است، آن را عدد پایه در نظر گرفتند و آنها بودند که 60 را مبنای ساعت قرار دادند و تقسیم‌بندی دایره‌ای 360 درجه که مضربی از 60 می‌باشد هم از آثار دانشمندان بابلی است. 2 سپتامبر و 25 دسامبر).